ტერუარის, ნიადაგის, კლიმატისა და ყურძნის ჯიშების არჩევის შემდეგ, მევენახეებისთვის (ანუ მისაღები ღვინის ხარისხისთვისაც) მნიშვნელობის მიხედვით მომდევნო თემად განიხილება ვაზის, ვენახში მისი განლაგებისა და სიმჭიდროვის, აგრეთვე საშუალო მოსავლიანობის პრობლემა. "ძალიან ძლიერი ვაზი ისევე ცუდია, როგორც ზედმეტად სუსტი", - ამ ერთი შეხედვით პარადოქსულ მტკიცებულებაზე მსჯელობენ წიგნის "მევენახეობის ხელოვნება" ავტორები ჰიუ ჯონსონი და ჯეიმს ჰელიდეი.
თავდაჭერილი ვაზი
ვაზი უნიკალური მცენარეა, რომელიც შეგუების ფანტასტიკურად მაღალ უნარს ამჟღავნებს. ადამიანის ხელს დამორჩილებული, "ტყის ხვიარა მცენარიდან" იგი მიწის პირზე დაფენილ "მოთვინიერებულ" და აკურატულ პატარა ბუჩქებად გადაიქცევა, რომლებსაც ჩვენ ვხედავთ ბოჟოლეს, რონის ან რიოხას ხეობების ვენახებში. ასევე დისციპლინირებულად გვეჩვენება დღეს ეს მცენარე ავსტრალიურ ბაროსაში, კალიფორნიულ ნაპას ხეობასა და ახალი სამყაროს ბევრ სხვა ნაწილში. მკაცრი გასხვლის შედეგად ყოველ ტოტზე სულ რამდენიმე კვირტი რჩება, რათა საშუალო მოსავლიანობა და დაავადებებისკენ მიდრეკილება ადვილად გასაკონტროლებელი იყოს.
თუ დღეს პრაქტიკაში დანერგილ ვაზის გადარგვისა და გასხვლის ხერხებს, ძველად იტალიასა და პორტუგალიაში ალვის ხეებს შორის გადაჭიმულ რკალებზე ყურძნის მოყვანის გავრცელებულ მეთოდიკას შევადარებთ, როდესაც ვაზი სასოფლო-სამეურნეო და ხილის ყველანაირ კულტურაში იყო არეული, შესაძლოა ეს ქაოსად და აბსურდად მოგვეჩვენოს. თუმცა, სინამდვილეში, იტალიური მიდგომა (გული შეიძლება მხოლოდ იმაზე დაგვწყდეს, რომ ის უკვე თითქმის ყველგან დავიწყებას მიეცა) გაცილებით მეტად შეესაბამება ვაზის თანდაყოლილ ბუნებას: დაახლოებით ასეთი იყო ის თავის "პირველყოფილ" მდგომარეობაში.
მორჩი უდაბნოში
ძველ და ახალ სამყაროში ვაზთან დამოკიდებულების თავისებურებები (გასხვლის მეთოდები და ვადა, შეწამვლა და ა.შ.) მნიშვნელოვნად განსხვავდება ერთმანეთისგან.
ევროპის მეღვინეობის ყველა უდიდესი რეგიონისთვის დამახასიათებელია ერთი საერთო თვისება: ნიადაგის არცთუ ისე მაღალი ნაყოფიერება, რომელიც ვაზის შედარებით სისუსტეს იწვევს. ფრანგული ფოლკლორი სავსეა ანდაზებით, რომლებიც გვეუბნება, რომ ვაზი იქ უნდა დაირგოს, სადაც მეტი არაფერი ხარობს, და პირიქით - სადაც ხორბალი კარგად მოდის, იქაური ღვინო საშინელი დასალევია.
თანამედროვე უცნაურ ჟარგონზე იდეალურ ვენახებს - საუკეთესოებს საუკეთესოთა შორის - "დაბალი პოტენციალის მქონე ნაკვეთები" ეწოდება. ასწლეულების განმავლობაში გროვდებოდა და თაობიდან თაობას გადაეცემოდა გამოცდილების შეუფასებელი საგანძური: ამ "დაბალსინჯიან" მიწებზე ვაზის გაზრდის რეცეპტები და მათი მოსავლისგან შესანიშნავი ღვინის შექმნა. მაგრამ ფრანგ, იტალიელ და ესპანელ მევენახეთა თაობების მიერ დაგროვილი ყველა ეს ღირებული ცოდნა ნაკლებად გამოსადეგია კალიფორნიისთვის, სადაც ძალიან კარგი ნიადაგებია და მთავარი პრობლემა მდგომარეობს ვაზის ტანისა და ფოთლების საკმაოდ მძლავრ განვითარებაში მტევნებისა და მარცვლების ხარისხის საზიანოდ.
გასხვლა ევროპაში
ევროპაში ვენახების მოვლის ყველა ტრადიციული რეგიონული და ადგილობრივი სისტემები (როგორიცაა ვაზის გასხვლა და ფორმირება და მისი საყრდენზე გაჭიმვა) საერთო ნიშნით ხასიათდება: ვაზი უნდა დაირგოს ერთმანეთთან ახლოს, ერთი ძირი უნდა იძლეოდეს მცირე მოსავალს, უნდა ესხას პატარა მტევნები, რომლებიც ერთმანეთისგან საკმაოდ დაშორებული იქნება და, ლერწი და ნაყოფი კარგად უნდა იყოს მზით განათებული. ასეთი ვენახის მისაღებად ზრდის სეზონის განმავლობაში ვაზს რამდენჯერმე გულმოდგინედ სხლავენ. ევროპულ ვენახებში "სუსტად" მიიჩნევა ის ვაზი, რომელიც შუა ზაფხულში ზრდას აჩერებს, რის შემდეგაც მშვიდად რეაგირებს გასხვლაზე. თუმცა ახალი სამყაროს "მაღალი პოტენციალის მქონე" ნაყოფიერი ვენახები ასეთ დროს პრობლემას აწყდება: გასხვლა იწვევს გვერდითი რქების ზრდის პროვოცირებას, რომლებიც ფოთლების ძირებიდან ახალ ლერწებზე ამოიყრება. ამგვარად, გასხვლა მხოლოდ ამწვავებს დაჩრდილვის პრობლემას, რომელიც დაჩრდილვის თავიდან მოცილებას ისახავს მიზნად. ზოგჯერ ეს პრობლემა წყდება ვაზის დაკავების სპეციფიკური მეთოდების გამოყენებით - ასე მაგალითად, ზოგიერთი ჩილელი მევენახე ვაზს აკრავს 75%-ით გადახრილ ცხაურებზე - როდესაც მცენარის ნაწილები (ტანიც, მტევნებიც) კარგად ხურდება მზისგან და ნაკლებად ჩრდილავს ერთმანეთს.
კომბაინები ვენახებში ახალი სამყაროს ფართო პოტენციალის მქონე ტიპური ვენახების პრობლემები იმდენად განსხვავდება ევროპულისგან, რომ მეცნიერებს და მევენახეებს მოუწიათ სათავეებს დაბრუნებოდნენ და ვაზის "გაკულტურებისა" და მცენარეების მოვლის საკუთარი მეთოდები პირდაპირ ნულიდან დაეწყოთ.
და ყველაზე მთავარი, რაც კი ახალ სამყაროს მოუფიქრებია, მექანიზაციაა. 1960-იანი წლების დასაწყისში ავსტრალიაში კუნავარა იქცა რადიკალური ექსპერიმენტის პოლიგონად, რომელიც 1979 წლამდე გაგრძელდა. თავდაპირველად შეჩერდა ნიადაგის დამუშავება და ვაზებს შორის აბსოლუტურად გლუვი და შიშველი მიწის ზედაპირის მისაღებად დაიწყო ჰერბიციდების გამოყენება; შემდეგ დაინერგა მოსავლის მექანიზებული აღება (რომელიც, მართალია, მსოფლიოში პირველი არა, მაგრამ ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული შემთხვევა იყო). შემდგომ მოხდა მოსავლის ასაღები კომბაინების ადაპტირება ვაზის მექანიკური გასხვლისთვის; დაბოლოს, განხორციელდა მეთოდი, რომელსაც ევფემისტურად "მინიმალური გასხვლა" ეწოდა და, რომელიც, სინამდვილეში, ზამთრის გასხვლას გამორიცხავს.
ამ ტექნოლოგიების დანერგვის ერთობლივ ეფექტად იქცა ავსტრალიის ერთ-ერთი საუკეთესო ღვინოებით განთქმულ რეგიონში ყურძნის (რთვლის ჩათვლით) წარმოების ღირებულების თითქმის ოთხჯერ შემცირება ისეთ ტრადიციულ მეთოდებთან შედარებით, როგორიცაა ხელით გასხვლა, ზაფხულში ზრდის წარმართვა, ნიადაგის დამუშავება ან გამარგვლა და ყურძნის ხელით კრეფა. ამგვარად, ეკონომიკური თვალსაზრისით ეს მეთოდიკა იდეალურია. თუმცა, ბუნებრივია, ხარისხის წინაპირობის განსაზღვრა შეუძლებელია ასევე მკაფიოდ, და თუ რატომაა ასე, ამას ძირითადი მიზეზებისა და ყურძნის ზრდის პროცესის ყოველი სტადიის შედეგების ანალიზი განმარტავს.
ცრემლები ახლად გავლებულ კვალზე
ნიადაგის დამუშავება დროით კურთხეული ქმედებაა, რომელსაც ძლიერი ემოციური შემადგენლები გააჩნია. ყველაფერი საკარმიდამო ნაკვეთით იწყება; თვით მკვიდრი ქალაქელისთვისაც კი არის რაღაც მომაჯადოებელი ახლად გავლებული კვალის ხილვაში, როდესაც ნოტიო, ყომრალი მიწა თავისი ნაყოფიერების დემონსტრირებას ახდენს, ჭიაყელები მიწის სიღრმეში მიძვრებიან კაშკაშა სინათლისგან თავის დასაღწევად და ძირფესვიანად ამოძირკული სარეველები კვლებს შორის წვანან. ზუსტად ასეთივე ღრმა კმაყოფილება მოაქვს ახლადდამუშავებულ, ბალახისა და სარეველებისგან გაწმენდილ ვენახს, სადაც ვაზები წელში გამართულ, მოხდენილ რიგებად დგანან, მწვანე ყლორტები კი მკვეთრ კონტრასტს ქმნიან ყავისფერ ნიადაგთან.
და მაინც, მიუხედავად მსგავსი სანახაობით მოგვრილი სიამოვნებისა, ნიადაგის თანამედროვე ტრაქტორით დამუშავება ასეთი შედეგების მიღწევით, შეიძლება ძალიან მავნებელი აღმოჩნდეს. ჯერ ერთი, ყოველთვის, როდესაც ჩვეულებრივი ტრაქტორი ვაზის რიგებს შორის ჩაივლის, ის ტკეპნის ქვენიადაგურ შრეს, სალტეები კი აუცილებლად მთვარ ძირებზე გადაივლის. ნიადაგის ზედა 30 სანტიმეტრის დამუშავება მხოლოდ და მხოლოდ ამძაფრებს პრობლემას. რასაკვირველია, ვენახიდან ტრაქტორების ბოლომდე გამოდევნა შეუძლებელია, მაგრამ მსუბუქ, მაღალ ტრაქტორს, რომელიც ჩვეულებრივ გამოიყენება საფრანგეთში, თავისი უპირატესობები გააჩნია: მისი ბორბლები გადის ვაზის რიგებს შორის და ნაკლებად ტკეპნის ნიადაგს. მეორეც, სტანდარტული კულტივატორები არღვევს ფესვების ნაზ სისტემას ნიადაგის ზედა შრეში, რომელშიც ზრდის სეზონის დროს აქტიურად მოქმედებს ბუჩქის მეორეული, მკვებავი ფესვები. თუკი ნიადაგს არ შევაწუხებთ, მასში იქმნება მოქმედი ეკოსისტემა, რომელშიც ბაქტერიები, ჭიები და სხვა ორგანიზმები წარმოშობს ვაზისთვის აუცილებელ მკვებავ ნივთიერებებს და აზოტს. რაოდენ უცნაურიც არ უნდა იყოს, დაუმუშავებელი ნიადაგი ასევე ეფექტურად ისრუტავს მასში წვიმის ან მორწყვის წყალობით მოხვედრილ წყალს. კაპილარული სისტემა იწოვს სითხეს და უშვებს მას ქვედა შრეებში, ამიტომ ზედაპირიდან დამუშავებულ ნიადაგთან შედარებით ნაკლები წყლის აორთქლება ხდება.
თუმცა გადაწყვეტილების მიღება იმის შესახებ, რომ ნიადაგი საერთოდ არ დამუშავდეს, იწვევს ზოგიერთი პრობლემის გადაჭრის აუცილებლობას. ერთ-ერთი ასეთი პრობლემაა ბალახისა და სარეველას საკითხი. მათ შეუძლიათ ვენახს არა მხოლოდ მოუწესრიგებელი იერი მისცენ (რაც ბოლოს და ბოლოს მომაკვდინებელი არ არის), არამედ წაართვან კიდეც ვაზს აუცილებელი ტენი და მკვებავი ნივთიერებები. ყველა შემთხვევაში, გარდა ორგანული მიწათმოქმედების ცალკეული სისტემებისა, საჭიროა მათი განადგურება. თითქმის იდეალური გადაწყვეტილებაა ვაზის კამარის ქვეშ სუფთა მიწის ზოლის შექმნა (ამჟამად ამისთვის ფართოდ გამოიყენება ჰერბიციდები). მათი გამოყენებიდან გარკვეული წლების შემდეგ ნიადაგის ზედა შრე რამდენიმე სანტიმეტრის სისქეზე უნაყოფო ხდება და იშვიათი სარეველებისგან თავის დაღწევა ძალზე ადვილია.
მოსამართი სასხლავი
მექანიკური გასხვლა ამჟამად ისე ფართოდ გამოიყენება, რომ მასზე თითქმის უკვე აღარც კამათობენ. ყველაზე გავრცელებული ტექნოლოგიით ვაზი ისხვლება ვერტიკალური და ჰორიზონტალური პირებით, ასე რომ, შედეგად ვენახი ბუძგა იერს იღებს. თუმცა ეს პროცესი მისაღებია მხოლოდ სასხლავი მანქანისთვის ხელსაყრელი სიმაღლის ცხაურზე დამაგრებული ვაზებისთვის. ამასთან, ამ შემთხვევაში უფრო სამამულე რქა ისხვლება, ვიდრე გვერდითი ტოტები. ტრადიციის მიმდევრებმა თავიდანვე იწინასწარმეტყველეს, რომ ვაზი საკუთარ თავს შემოეხვევა და გაიგუდება. ეს ასე არის, თანაც, გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ საუკეთესო შედეგები მექანიკური და ხელით გასხვლის შეთავსებით მიიღწევა.
მექანიზებული გასხვლის დანერგვისთანავე ვაზი მკვეთრად რეაგირებს მოსავლიანობის ზრდაზე; თუმცა სულ მალე ეს პროცესი წყდება, ხოლო ცალკეული ნაყოფის ზომის შემცირება და მტევნებში მათი რაოდენობა, იცავს მათ ხარისხის დაცემისგან.
მინიმალური გასხვლა დღემდე ყველაზე საკამათო ტექნოლოგიად რჩება. გასხვლის ყველა დადგენილ სისტემას და ზრდის წარმართვას, ერთი და იგივე მიზანი აქვს: ამ წლის მოსავალსა და მომდევნო წლის ნაყოფის ნასკვს მოსამწიფებლად საკმარისი შუქი მისცეს. მინიმალური გასხვლის მთავარი უპირატესობა იმაში მდგომარეობს, რომ მისი გამოყენების დროს ეს თავისთავად ხდება; თუ ვაზი არ გასხლულა, საჭირო არ არის ახალი ღეროებისა და ფოთლების გაზრდა, ტოტები კი ბუნებრივი სახით განლაგდება მტევნებისგან მოშორებით. გარდა ამისა, ამ მეთოდის წყალობით ხდება მეტი რაოდენობის მტევნების ფორმირება თითოეულზე მცირე რიცხოვნობით. მაგრამ ეს მეთოდი საკამათო გახდა რამდენიმე ისეთი ნაკლის გამო, როგორიცაა ვაზის ბუჩქის შიგნით ერთმანეთში ჩახლართულ ტოტებში ხავსის მოკიდება და სხვა დაავადებების განვითარების რისკი, ძალიან მაღალი მოსავლიანობისკენ მიდრეკილება და სხვადასხვა სიგრძის მორჩზე ყურძნის არათანაბარი დამწიფება. ეს მეთოდი კარგია "მაღალი პოტენციალის მქონე" ნაყოფიერი ნაკვეთის პირობებში, მიუხედავად ყველა ზემოჩამოთვლილი რისკისა, თუმცა ცოტა ვინმეს თუ დაარწმუნებ, რომ მისი ადგილი ძველი სამყაროს პირველი კლასის ვენახებში მოიძებნება.
"კალიფორნიული ზრდა"
ვაზი, რომელიც ნაყოფიერ ნიადაგზე იზრდება და განვითარებისთვის ყველა პირობა აქვს შექმნილი, შეიძლება ჭირვეული ბავშვივით მოიქცეს. მას უვითარდება ნახშირწყლებით მდიდარი რეზერვის მქონე დატოტვილი ფესვური სისტემა, გამოაქვს უზომოდ ბევრი ფოთოლი, რომლებიც საკუთარ ნაყოფს (და მასთან ერთად - ჩანასახში მყოფ მომდევნო მოსავლის კვირტს) სრულ ჩრდილში ახრჩობენ. ასეთი ვაზი იძლევა ყურძნის შედარებით დაბალ მოსავალს (ჰექტარზე 45 ჰექტოლიტრის მოცულობის ფარგლებში), მაგრამ მისგან დაწურულ ღვინოს ექნება ფერის დაბალი ინტენსივობა, pH მაღალი ფაქტორი, ვაშლის მჟავას მაღალი კონცენტრაცია, სუსტი არომატი და დაბალი ალკოჰოლური სიმაგრე.
ზოგიერთები ამ ფენომენს "კალიფორნიულ ზრდას" ეძახიან: ვაზი თავისი ზღვარგადასული ენერგიის ძირითად ნაწილს მიმართავს ღეროსა და ფოთლების განვითარებისკენ და გაცილებით მცირეს - ყურძნის ზრდისა და მომწიფებისკენ. ამ მდგომარეობიდან გამოსავალი არ არსებობს, რადგან ნებისმიერი სხვლის შემთხვევაში, შედეგი პრაქტიკულად არ იცვლება.
უფრო ვიწრო - უარესია, მაგრამ არც უფრო ფართოა ბევრად უკეთესი
ახალი სამყაროს მევენახეებმა, რომლებიც იძულებული გახდნენ როგორმე ეპოვათ გამოსავალი ამ მდგომარეობიდან, ვაზის ზრდის წარმართვისა და შედეგების კონტროლის რამდენიმე ხერხი გამოიგონეს. პრაქტიკაში დანერგილი ერთ-ერთი ვარიანტია დარგვისას ვაზებს შორის სიმჭიდროვის გაზრდა ტრადიციული 1500-2250-დან დაახლოებით 3300 ჰექტრამდე. თუმცა ბევრი მევენახე უკვე მიეჩვია ამ მეთოდს, სინამდვილეში იგი უმნიშვნელო გავლენას ახდენს ვაზის ძალაზე. რაოდენ ბანალურიც არ უნდა იყოს, ერთადერთი უპირატესობა ფართობის უფრო ეფექტური გამოყენება და, სირთულის შესაფერისი საყრდენისა და ცხაურის გონივრულად განთავსების დროს მაღალხარისხიანი ყურძნის მოსავლიანობის გაზრდაა. მაგრამ ეს მეთოდი პრობლემების კარდინალურად გადასაჭრელად ვერ გამოდგება.
ნაყოფიერ ნაკვეთებზე ძალიან მჭიდრო ნარგავებს პირიქით, შეუძლია თავაშვებულად გაიზარდოს, რაც იწვევს ფოთლების გაუმტარი საფარის წარმოქმნას, რომელიც კვირტებს არ აძლევს საკმაო რაოდენობით სინათლის მიღების საშუალებას. ის მცირედი კი, რომელიც გაზრდას მაინც ახერხებს, ვეგეტაციური მასის ნაწილი ხდება.
ფოთლები, რომლებიც საკმარის სინათლეს იღებს, გაცილებით დიდ უნარს ამჟღავნებს ფოტოსინთეზის მიმართ, ვიდრე ჩრდილში მყოფები, რაც ვაზის ორგანიზმში შაქრის (ნახშირწყლების) დონის მომატებას იწვევს. და პირიქით, ჩრდილში მყოფი მორჩები გამოწოვს შაქარს ვაზის სხვა ნაწილებიდან (ნაყოფის ჩათვლით), რათა შემდგომი ზრდისთვის ენერგიით გამოიკვებოს. ზრდის გასულ სეზონში დაჩრდილული კვირტები, სავარაუდოდ, არ იშლება (ან არ ყვავილობს) მომავალ გაზაფხულზე, და თუ მაინც გაიშლება, მისი ნაყოფიერება საგრძნობლად დაიკლებს. შესაბამისად, ადვილი მისახვედრია, თუ რატომ იქნება ვენახი ფოთლების სქელი საფარის შემთხვევაში ნაკლებად ნაყოფიერი, ვიდრე მეჩხერი საფარის დროს.
გარდა ამისა, უნდა შეგვემჩნია, რომ ჩრდილი ასევე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ყურძნის, და, მოგვიანებით, ღვინის ხარისხის გაუარესებაში. დაჩრდილული ფოთლები, ტოტები და მტევნები იძლევა თხელ, სუსტ ღვინოს ნორმიდან ამოვარდნილი ბუკეტით, რომელიც სემიიონის, სოვინიონ ბლანისა და კაბერნე სოვინიონის შემთხვევაში უზომოდ ბალახიანია, ხოლო სირას შემთხვევაში საკმაოდ მძაფრია და ა. შ. ასევე მკვეთრად იზრდება Botrytis-ის დაზიანების ალბათობა ფხვნილისა და თივთიკის ობით.
ამ პრობლემის გადაჭრის კიდევ ერთი შესაძლებლობაა საპირისპირო მიმართულებით წასვლა და ვაზების ერთმანეთისგან დაშორებით - ორივე მიმართულებით 3 მეტრის მანძილზე (ჰექტარზე 1100 ვაზი) დარგვა. ეს მევენახეს აძლევს ვაზების ძალის ბუნებრივი მეთოდებით გაკონტროლების საშუალებას შესაბამისი ფორმის ცხაურებზე ტოტების განლაგებითა და მზისთვის საკმაო რაოდენობის კვირტის მიფიცხებით. თუკი შევაფასებთ საბოლოოდ მიღებული მცენარის ყველა თვისებას, ვნახავთ რომ ისინი ძალზე ჩამოჰგავს ვაზების შესაბამის მახასიათებლებს, რომლებსაც კლასიკურ ფრანგულ ვენახებში ვხვდებით.
დაბალი მოსავლიანობის ხაზგასმა, ყოველ შემთხვევაში იდეოლოგიის თვალსაზრისით, ახალი სამყაროს თანამედროვე მეღვინეობას ბებერი ევროპის ტრადიციებთან აახლოებს. ავსტრალიური მეღვინეობის თეორეტიკოსი დოქტორი რიჩარდ სმარტი (Smart) სიამოვნებით ადარებს ევროპულ კლასიკურ ვენახებს, სადაც თითოეული ვაზი არსებობისთვის შეუპოვარ ბრძოლაში უბადლო ნაყოფს იძლევა, ავსტრალიურ ყურძნის "გამეჩხერებულ" პლანტაციებს, სადაც მცენარეთა რიგებს შორის მოპედით შეგიძლია იქროლო: "უნაყოფო ნიადაგზე სიცოცხლისთვის მებრძოლი ვაზი და მცენარეულობა, რომელთა მოსავლიანობა მკაცრი კონტროლის ქვეშაა აყვანილი, ერთმანეთს იმით ჰგავს, რომ ყველანაირი "სისუსტის" მიუხედავად, მათი ორგანიზმები "ჰარმონიულობას" ფოთლების, ტოტებისა და ნაყოფის მზის სხივებში თანაბრად ნებივრობის წყალობით იძენს.
მევენახის კალენდარი
ნებისმიერი ვენახი ყოველწლიურად ერთსა და იმავე პროცედურას გადის, მაგრამ მევენახეს თითოეული ვარიანტის არჩევის უამრავი შესაძლებლობა გააჩნია. ცხრილში ნაჩვენებია ყველაზე უფრო მნიშვნელოვანი ამოცანებიდან რამდენიმე.
მევენახის გადაწყვეტილებაზე გავლენას ახდენს კლიმატი, ტრადიციები, გამორჩენის მიღების სურვილი და ხარისხისკენ სწრაფვა. ბოლო ათ წელიწადში მევენახეობის შესახებ მეცნიერებამ ძალიან შორს გადადგა ნაბიჯი. აკადემიური კვლევის შედეგები ახლა ხელმისაწვდომია მთელი მსოფლიოსთვის. ასე რომ, მოწინავე მევენახეებს, ხშირად ურთიერთგამომრიცხავი, აურაცხელი ოდენობის რჩევებისთვის ყურის დაგდება უწევთ. უმრავლესობა სჯერდება დროში გამოცდილ ტრადიციულ ტექნოლოგიებს, თუმცა, ამასთანვე, არც იმ ახალი პროდუქტებისა და მეთოდების იგნორირებას ახდენენ, რომლებიც მევენახის მძიმე შრომას ამსუბუქებს.
ზამთარი
გასხვლა
არსებობს ოთხი ძირითადი ვარიანტი:
ა) რქების გასხვლა (რაც უდიდეს ოსტატობას მოითხოვს);
ბ) ლერწების გასხვლა (უფრო უბრალო და სწრაფი ტექნოლოგია);
გ) მანქანით გასხვლა (არსებითად - ლერწების გასხვლა);
დ) მინიმალური გასხვლა (არსებითად - ზამთრის გასხვლის გამორიცხვა);
მექანიკურ გასხვლას, ჩვეულებრივ ემატება ხოლმე ხელით გასხვლა, ან "მოსწორება". ნებისმიერ შემთხვევაში ხელით გასხვლას მივყავართ კვირტის უფრო გვიან გამოტანამდე და მის გაცილებით გვიან გაშლამდე.
გაზაფხული
გადარგვა
ვაზის გადარგვის ყველაზე ოპტიმალური დრო ადრეული გაზაფხულია, როდესაც ნიადაგმა უკვე დაიწყო გათბობა, მაგრამ ჯერ კიდევ ნოტიოა.
თუ დაფესვიანება ძალიან ნაადრევად ხდება, ფესვები შეიძლება დალპეს;
ახალ სამყაროში ვაზებს ხშირად გრილ საცავებში ინახავენ და ზაფხულის დასაწყისში რგავენ.
ფოთლების შეწამვლა
პირველი შეწამვლა ხდება კირისა და გოგირდის ნარევი ხსნარით "ფაფუკი კვირტის" სტადიაში (როდესაც ისინი იბერება და ფუმფულა ხდება) სოკოსგან თავდაცვის მიზნით. თვით ორგანული მეღვინეობისა და მინიმალური შეწამვლის მომხრეები იყენებენ ამ ხსნარს ან ბორდოს ნარევს (სპილენძის სულფატისა და კირის წყლის ხსნარის).
ნიადაგის დამუშავება
სულ უფრო და უფრო მეტი მეღვინე აღიარებს, რომ არსებობს არჩევანი ტრადიციული ნიადაგის მოხვნის სამიწათმოქმედო პრაქტიკასა და მის ხელშეუხებლობას შორის - ამ შემთხვევაში სარეველას მოსპობისა და მეტისმეტად მაღალი ბალახისთვის გამოიყენება ჰერბიციდები. იმ რაიონებში, სადაც ხშირია ყინვები, ვაზებს შორის გლუვი, შიშველი ნიადაგი უზრუნველყოფს ჰაერის ცირკულაციას და, შესაბამისად, გაყინვისგან იცავს მას. თუმცა, ორგანული მიწათმოქმედების მიმდევრები ვაზებს შორის რგავენ სხვადასხვა სახის ისეთ მცენარეებს, რომლებიც წარმოქმნიან ბუნებრივ საკვებ ჯაჭვს და ნიადაგს აზოტით ამდიდრებენ.
ბუჩქების გასხვლა და საბრჯენი
ვაზისთვის ჯერ მიმართულება, შემდეგ კი გადამეტებული სიმაღლის შეზღუდვაა აუცილებელი წონასწორობის მოსაპოვებლად და ყურძნის მტევნების მზისთვის მისაფიცხებლად. ეს პროცესი ყოველთვის მოითხოვდა კვალიფიცირებულ ხელით შრომას, მაგრამ ახლა უკვე ლერწების დასაკავებელ მავთულს წარმატებით ჭიმავენ მანქანები.
ზაფხული
მორწყვა
ყვავილობა და კვირტების გამონასკვა გადამწყვეტი პერიოდია. ამ პერიოდში ვაზს ესაჭიროება თბილი, მშვიდი ამინდი და მევენახის ფრთხილი ჩარევა. სწორედ ამ დროს იწყება ახალი სამყაროს გვალვიან რეგიონებში მორწყვა.
ვაზის მოვლა
ა) ფოთლების შეწამვლა.
გრილ, ტენიან რეგიონებში ვაზი უნდა შეიწამლოს, რათა ყვავილობის პერიოდში თავიდან ავიცილოთ Botrytis დაზიანება. ეს სოკო მანამდე ანადგურებს ვენახს, ვიდრე ის ფორმირებას დაიწყებდეს. ვაზები ასევე რეგულარულად უნდა შეიწამლოს, რომ არ გაუჩნდეს ნაცარი და სხვა სახის ხავსი. ასეთ დროს ჩვეულებრივ გამოიყენება ბორდოს ნარევი ან ფართო სპექტრის მოქმედების ფუნგიციდები.
ეს უკანასკნელი აღწევს მცენარის შინაგან ჰუმორალურ სისტემაში. სამწუხაროდ, ხავსი ძალიან სწრაფად ეჩვევა განსაზღვრულ ქიმიკატს, ამიტომ აუცილებელია მისი შემადგენლობის მუდმივად ვარირება;
ბ) ვაზის გასხვლა.
მთელი სეზონის განმავლობაში რქების სიმაღლე მოითხოვს თავის გადაჭრას, ხოლო დარჩენილი მწვანე მასა უნდა აიკრას ცხაურზე, რათა ფოთლებმა და ნაყოფმა მიიღოს მზის შუქის მაქსიმალური რაოდენობა.
ნიადაგის დამუშავება
მართალია უშუალოდ ვაზის ძირების ქვეშ ნიადაგისთვის ხელის ხლება არ შეიძლება, მაგრამ ტრადიციული მეთოდიკების მიხედვით, ვაზებს შორის ნიადაგი მსუბუქად უნდა გამოიხნას, რაც ხელს შეუწყობს წყლის გადინებისა და ნიადაგს გამოშრობის თავიდან აცილებას.
მავნებლებთან ბრძოლა
აუცილებელია ბრძოლა მუხლუხოებთან, ღამის პეპლებთან და მოსავლის აღებისას ჩიტებთან. ყურძენს და ვაზებს აზიანებენ სხვა მავნებლებიც: კურდღლები, მელიები და ლოკოკინები, ხოლო ავსტრალიაში - კენგურუები.
შემოდგომა
მოსავლის აღება
მევენახემ არჩევანი უნდა გააკეთოს მოსავლის სწრაფ და ეკონომიკურ მექანიზებურ აღებასა (თუ ვენახი ამის საშუალებას იძლევა) და შედარებით დელიკატურ, ნელ და უფრო მოსახერხებელ ხელით დაკრეფას შორის.
შეწამვლა მოსავლის აღების შემდეგ
როდესაც ვაზი კარგავს ფოთლების დაახლოებით 50%-ს, მას წამლავენ, რათა გაანადგურონ ხავსის სპორები. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ის მომავალ წელსაც დააზიანებს ვაზს.
ნიადაგის დამუშავება და სასუქის გამოყენება
ტრადიციულ ვენახებში ნიადაგს ანოყიერებენ კომპოსტით და სასუქებით, ვაზებს კი გარშემო მიწას უყრიან, იმავდროულად ყინვებისგან რომ დაიცვან. არჩევანი მდგომარეობს დამატებითი საკვების ტიპსა და რაოდენობაში.
ციცაბო ფერდობზე ვენახისთვის ნიადაგის მიყრა შეიძლება გორაკის ძირიდან, რათა მოხდეს ჩარეცხილი ნიადაგის კომპენსირება.
ვენახის მოვლა
მოსავლის აღების დასასრულსა და გასხვლის დაწყებას შორის, ვენახის მოვლის რამდენიმე მნიშვნელოვანი სტადიაა: გასხლულ ტოტებს აგროვებენ და, ან წვავენ, ან კუწავენ და ამით ნიადაგს ანოყიერებენ. ასევე ხელახლა ჭიმავენ საყრდენ ცხაურებსაც.
© „მარანი“