ელენე ცინცაძე
ქართული ღვინო დღეს ერთდროულად ტრადიციებითა და თანამედროვე სტანდარტებით იქმნება, თუმცა ფასების საკითხზე დისკუსია მუდმივად აქტუალურია: ვაფასებთ თუ არა საკუთარ ღვინოს ობიექტურად? რამდენად რეალისტურია ქართული ღვინის ფასი მსოფლიო ბაზრის კონტექსტში და როგორ უნდა შეიცვალოს ფასები – გაძვირდეს, გაიაფდეს თუ დარჩეს არსებული ნიშნულზე? ამ საკითხზე ჩვენს მკითხველს ვკითხეთ აზრი, სტატიაში კი სხვადასხვა მოსაზრებას გაგიზიარებთ ამ საკითხთან დაკავშირებით.
რა უნდა გახდეს ფასის რეალისტურობის საფუძველი?
გამოიკვეთა აზრი, რომ ქართული ღვინო ჯერ ვერ აკმაყოფილებს იმ უმნიშვნელოვანეს პარამეტრებს, რომლებიც ფასის საერთაშორისო აღიარებისთვის აუცილებელია. უპირველეს ყოვლისა, საჭირო არის მიკროზონების ზუსტი, ბურგუნდიული სისტემის მსგავსი დაყოფა და მათი ცნობადობის ამაღლება. ასევე საჭიროა ერთი მაინც ისეთი მსოფლიო დონის ღვინის შექმნა, რომელიც კრიტიკოსების უმაღლეს შეფასებებს (100 ქულა) მოიპოვებს და საერთაშორისო სტანდარტებს დაამკვიდრებს. გარდა ამისა, აუცილებელია ღვინის დაძველების პოტენციალის დოკუმენტურად დამტკიცება — იმგვარად, რომ ქარვისფერი ღვინოები 15-20 წლის განმავლობაში ინარჩუნებდნენ ხარისხს და საფერავი ულიმიტო პოტენციალით ხანგრძლივად ვითარდებოდეს. ვლადიმერ ნაჭყებია წერს:
“დღევანდელ ქართული ღვინის ფასს განაპირობებს მხოლოდ ტრენდი და ინტერესი. აინტერესებთ ყველას, როგორია ქარვისფერი და ქვევრის ღვინო — ეს ინტერესი 5-15 ევრო ღირს.”
მცირე მარნების შესაძლებლობები და რეალური ბარიერები
ვკითხულობთ მოსაზრებას, რომ მცირე მარნებისთვის ამ ხარისხობრივი სტანდარტების მიღწევა თითქმის შეუძლებელია არსებულ პირობებში. ღვინის დაძველება და ხარისხის ზრდა დიდ კაპიტალს მოითხოვს, რასაც პატარა მარნები ვერ სწვდებიან. საწყისი ინვესტიციების სიმცირე, ინფრასტრუქტურის დეფიციტი და საბაზრო წნეხი აუარესებს მათ შესაძლებლობებს ხარისხიანი, გრძელვადიან პროდუქტზე მუშაობისთვის. დავით მოსულიშვილი ფიქრობს, რომ პირველი ნაბიჯი უნდა იყოს ძლიერი მარნების მიერ ხარისხზე მაქსიმალური ორიენტაცია, რაც ეტაპობრივად მცირე მწარმოებლებსაც წაადგება:
“პირველ რიგში, კამაზის რთველია მოსასპობი – დიდებმა უნდა იფიქრონ ხარისხზე და მარკეტინგზე, დანარჩენი კი ეტაპობრივად მოვა.”
საწყისი ფასი და მომხმარებლის აღქმა
კომენტარებში ვკითხულობთ იმ პრობლემის შესახებაც, რომ ქართული ბაზარი ჯერ კიდევ საკმაოდ არათანმიმდევრულად აღიქვამს ღვინის ფასსა და ხარისხს. დაბალი ფასი ხშირ შემთხვევაში მომხმარებლებში მოლოდინს უჩენს, რომ პროდუქტი შესაძლოა უხარისხო იყოს, მაშინაც კი, როდესაც ღვინო სინამდვილეში მაღალ დონეზეა გაკეთებული. ეს სტერეოტიპული აღქმა განსაკუთრებით ახალ მწარმოებლებს აზარალებს, რომლებიც ფასის დაწევით ცდილობენ ბაზარზე დამკვიდრებას. ნინოს თქმით, მას ურჩევნია ამ ეტაპზე იზარალოს ფინანსურად და დროებით უფრო დაბალ ფასად შესთავაზოს მომხმარებელს ღვინო, ვიდრე მაღალი ფასით აუცხოვოს ბაზარი თავიდანვე:
“მირჩევნია ახლა ვიზარალო, რათა საბოლოოდ დავიმკვიდრო სახელი და მოთხოვნილება გაიზარდოს. ეს მიდგომა ასახავს იმ რეალობას, რომ ახალბედა მარნებისთვის სტაბილური მომხმარებლის ნდობის მოპოვება გაცილებით მნიშვნელოვანია, ვიდრე სწრაფი მოგების მიღება.”
ფასისა და ხარისხის დაბალანსების პროცესი
კომენტარებში ხაზს უსვამენ, რომ ქართული ღვინის ინდუსტრია ჯერ კიდევ “გარდამავალ” ფაზაშია. მე-20 საუკუნის მასობრივი და ხშირად დაბალი ხარისხის წარმოებიდან უცაბედად გადმოვედით მცირე მარანიების კულტურაზე და ნატურალური ღვინის საერთაშორისო ტენდენციებზე. თუმცა, ბევრი მარნისთვის ფასი და ხარისხი ჯერ კიდევ არაპროპორციულია. ისტორიულად, ქართული ღვინო საბჭოთა ეპოქაში მასობრივად და ხშირად დაბალი ხარისხით იწარმოებოდა. შემდეგი ეტაპი იყო უცაბედი გადასვლა ახალ, ნატურალურ მარნებზე და პრემიუმ ფასებზე, რაც ბევრ შემთხვევაში ხარისხთან არაადეკვატურად მაღალი ფასის დაწესებას ნიშნავდა. მისი თქმით, დღეს აუცილებელია ბუნებრივი “გამოცვლა” — ბაზარი თავად უნდა შეარჩიოს ის პროდუქტი, რომელიც მართლაც ღირსეულია: დავით მოსულიშვილი ამბობს:
“როგორც ღვინის დაბადებას ახასიათებს, დაიწმინდება, გამოილექება და მივიღებთ ჯანმრთელ ფასსა და ხარისხს. ეს ბალანსის პოვნა იქნება ბაზრის თვითრეგულირების შედეგი, რომელიც ხარისხიანი პროდუქტისა და გრძელვადიანი მომხმარებლების ნდობის დამკვიდრებაზე იქნება დაფუძნებული.”
ფასების ფორმირება საერთაშორისო ფაქტორების გავლენით
ადრიან სკოფჰემის თქმით, საერთაშორისო ფაქტორები სერიოზულად განსაზღვრავს ქართული ღვინის ფასწარმოქმნას. საქართველოში ღვინის წარმოება ძვირია: მცირე წარმოების მასშტაბები, ძვირადღირებული დანადგარები და მაღალი საპროცენტო სესხები მნიშვნელოვნად ზრდის პროდუქტის საბოლოო ღირებულებას. ევროპაში, განსაკუთრებით ნატურალური ღვინის ცნობილი მარნები, როგორიცაა “Warehouse”-ის პროექტი, ბევრად უფრო იაფად აწვდიან ღვინოს მომხმარებელს მასობრივი წარმოების ხარჯზე. საქართველოს შემთხვევაში კი მცირე მასშტაბები პირდაპირ ნიშნავს უფრო მაღალ ფასს. სკოფჰემი აღნიშნავს:
“სპეციალიზებულ ქართულ ღვინოს შეიძლება ოდნავ უფრო მაღალი ფასი ჰქონდეს ევროპულთან შედარებით, თუმცა ის უნდა დარჩეს ადამიანისთვის ხელმისაწვდომი. ეს აუცილებელია, რათა მომხმარებელმა პირველ ეტაპზე მიიღოს ქართული ღვინო და ნდობა გაუჩნდეს”.
ბრენდის და სახელის მნიშვნელობა ღვინის ფასზე
თაკო ჟურული გვახსენებს, რომ ახალი მწარმოებელი ვერ გაყიდის ღვინოს ისეთივე ფასად, როგორც დიდი და ცნობილი ბრენდი. სახელი და რეპუტაცია არის ის ფაქტორი, რაც საშუალებას აძლევს ღვინოს ფასის ზრდას — არა ხარისხის პროპორციულად, არამედ ბრენდის ძალის მიხედვით. ამიტომ ახალ მწარმოებლებს სჭირდებათ მოთმინება: ჯერ უნდა მოიპოვონ მომხმარებლის ნდობა და ბრენდის აღქმა, და მხოლოდ ამის შემდეგ შეიძლება ფასების ზრდა. ტაკოს სიტყვებით:
“სახელს დიდი მნიშვნელობა აქვს – სანამ სახელი არ აქვს მოპოვებული, იმავე ფასად ჩვენს ღვინოს არავინ იყიდის.”
საერთაშორისო ბაზრის ხედვა
ბოლო წლების კვლევები აჩვენებს, რომ საერთაშორისო ბაზარზე ნატურალური და ტრადიციული მეთოდებით დამზადებული ღვინოები მუდმივად იზრდება მოთხოვნით, თუმცა მომხმარებლები თანმდევად ითხოვენ ხარისხის, რეგიონული იდენტობისა და ბრენდის გამჭვირვალობას. მაგალითად, 2024 წლის Wine Intelligence Global Wine Report-ის მიხედვით, ახალგაზრდა მომხმარებელთა 62% ყიდულობს მცირე პარტიებით წარმოებულ ღვინოს, მაგრამ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მას აქვს გამოკვეთილი ისტორიაც და სანდოობის დადასტურება.
ამავდროულად, საერთაშორისო ბაზარი უფრო მგრძნობიარეა ფასისა და ხარისხის თანხვედრაზე: თუ პროდუქტი ობიექტურად ვერ ამართლებს თავის ფასს, მომხმარებელი სწრაფად კარგავს ინტერესს. ამიტომ ქართული ღვინო, რომელიც დღეს ხშირად “ექსოტიკის” სტატუსით იყიდება, გრძელვადიან პერსპექტივაში უნდა დაიმკვიდროს ადგილი როგორც ხარისხიანი, დამკვიდრებული პროდუქტი — ამისთვის კი აუცილებელია სტაბილური ხარისხი, ბრენდის გამყარება და ობიექტური ფასწარმოქმნა.
ქართული ღვინის ფასი დღეს უმთავრესად ტრენდებსა და საწყის ინტერესზეა დამყარებული, მაგრამ მისი გრძელვადიანი რეალიზაცია საერთაშორისო ბაზარზე მოითხოვს უფრო სიღრმისეულ საფუძვლებს. როგორც დისკუსიიდან იკვეთება, ქართული ღვინოებისთვის აუცილებელია ხარისხობრივი სტანდარტების მკაცრი დაცვა, დაძველების პოტენციალის დამტკიცება, მიკროზონების ცნობადობა და სანდო ბრენდის შექმნა.
პატარა მარნები, რომლებიც ხშირად ვერ ახერხებენ დიდ კაპიტალზე წვდომას, ემორჩილებიან მძიმე რეალობას: ხარისხიანი და გრძელვადიანი პროდუქტის შესაქმნელად მათ სჭირდებათ როგორც ფინანსური, ასევე მარკეტინგული მხარდაჭერა. დაბალი საწყისი ფასი ხშირად მომხმარებელში დაბალი ხარისხის ასოციაციას იწვევს, რაც ახალ მწარმოებლებს უბიძგებს ფრთხილი და გრძელვადიანი სტრატეგიისკენ — ხარისხის, ცნობადობის და ნდობის თანმიმდევრული ზრდისკენ.
ქართული ღვინის მომავალი ფასის მხრივ იმაზე იქნება დამოკიდებული, რამდენად შეძლებს ინდუსტრია ეტაპობრივად ხარისხის, ბრენდის და ფასის ბალანსის დამკვიდრებას გლობალურ კონკურენციაში.
© ღვინის კლუბი/vinoge.com